شوخی با فرهنگ و اجتماع

امیر هاشمی مقدمدو روز پیش سالروز شهادت امیرکبیر بود. او در بیستم دی‌ماه هزار و دویست و سی و یک در حمام فین کاشان به دستور ناصرالدین شاه کشته شد. دلاک رگ هر دو دستش را زد، اما پیش از آنکه بمیرد میرغضب لگدی بر پشتش زد و دستمالی در گلویش فرو برد و گلویش را فشرد تا جان سپرد. همان روز در اینستاگرام و فیس‌بوک یادداشت کوتاهی درباره‌اش نوشتم. در آن نوشته البته جمله‌ای هم بیان کرده بودم که هرچه بیشتر فکر می‌کنم بیشتر به درستی‌اش پی می‌برم. آنجا نوشته بودم:«نمی‌دانم؛ شاید اگر امیر شرایط زمانه را بیشتر در نظر می‌گرفت و چنین بی‌پروا و به یکباره در برابر همه (از شاه و دربار و روحانیون گرفته تا انگلیس و روسیه و عثمانی) نمی‌ایستاد، اندک اندک می‌توانست با حساسیت برانگیزی کمتر کارها را سامان دهد و اثرگذاری ماندگارتری داشته باشد».محمدرضا جوادی یگانه همان شب در کانال تلگرامی‌اش یادداشتی درباره امیرکبیر نوشت و ویژگی فعالیت‌های اصلاح‌گرانه او را هم‌زمانی و همه‌جانبگی دانسته بود. با توجه به جمله بالاتر که از نوشته اینستاگرامی خودم نقل کردم، به نظرم همین هم‌زمانی و همه‌جانبگی فعالیت‌هایش کار دستش داد.محمد فاضلی چند سلا پیش در فایل سخنرانی بسیار مشهور «پیل و پراید» اشاره کرده بود که امروزه و با توجه به ساختار مدیریتی کشور نمی‌توان فعالیت بزرگ و همه‌جانبه‌ای انجام داد؛ چرا که سریعا با واکنش بسیاری کسانی که منافع‌شان به خطر می‌افتد روبرو خواهد شد. به جای آن باید روی «موفقیت‌های کوچک» متمرکز بود که چندان حساسیت برانگیز نباشد. اما وقتی سطح فعالیت‌ها و موفقیت‌های کوچک گسترده باشد و در سطحی وسیع توسط افراد بسیاری انجام شود، خواه ناخواه به نتایج بزرگ خواهد انجامید.درباره امیرکبیر هم احتمال قوی می‌دهم چنانچ, ...ادامه مطلب

ماه گذشته دو سفرنامه‌ام که مربوط به سفرهای چند سال پیش است به‌طور هم‌زمان از سوی انتشارات اندیشه احسان و انتشارات انسان‌شناسی منتشر شد. بر هر دو نام مردم‌نگاری و خودمردم‌نگاری نهادم. مردم‌نگاری روشی است در انسان‌شناسی که پژوهشگر تلاش می‌کند با حضور در میدان پژوهش، گفتگو و مصاحبه عمیق با اهالی آن جامعه، مشاهده مشارکتی در زندگی‌شان و... به فهمی از فرهنگ برسد که نزدیک به فهم آن جامعه باشد. مردم‌نگاری سفر ترکیبی است از این روش با سفرنامه‌نویسی. یعنی در مردم‌نگاری سفر از سفرنامه‌نویسی صِرف فراتر رفته و ورود و حضورمان در آن نقطه بیشتر بر پایه وجود یک مسئله یا پرسش است؛ بیش از آنکه واژه به کار ببریم از مفاهیم نظری سود می‌جوییم؛ و برای تحلیل و تفسیر رویدادها نظریات انسان‌شناسی را به کار می‌گیریم. من در این سفرنامه‌ها تلاش کردم تا جای ممکن به این شیوه نزدیک شوم. میزان موفقیتم در این زمینه را دیگران باید ارزیابی کنند. هرچند خودم به نقاط ضعفم در این زمینه تا حدودی آگاهم.۱- گفتگو با روح چنگیزخان: مردم‌نگاری سفر به مغولستاناین کتاب نتیجه و دستاورد سفری است که در تابستان ۱۳۹۶ به دعوت دانشگاه ملی مغولستان به این کشور رفتم و نزدیک بیست روز آنجا بودم. نیمی از این زمان را در میان عشایر مغول در چادرهای مغولی وسط استپ‌ها گذراندم و نیمی دیگر را در کلاس‌های دوره «مغول‌شناسان جوان» در دانشگاه ملی این کشور شرکت کردم. پیش از این بخش‌هایی از این سفر را به شکل یادداشت‌های پراکنده و به فراخور موضوع در رسانه‌ها منتشر کرده بودم.در این کتاب تلاش کردم روایت تا حدودی مردم‌نگارانه از سفرم به مغولستان ارائه دهم. در این مردم‌نگاری سفر احساسات و تجربیاتم را از حضور در کشوری که اطلاعات بسیار اندکی از آن در ایران , ...ادامه مطلب

امیر هاشمی مقدم پس از گفتگوی تند و تیز خبرنگار تلویزیون طلوع با محمدجواد ظریف (اینجا)، فارغ از اینکه این مصاحبه حرفه‌ای بود یا نبود، افرادی انگشت‌شمار که از این صراحت یک خبرنگار افغانستانی با وزیر امو, ...ادامه مطلب

امیر هاشمی مقدم: انصاف‌نیوزیکی از بی‌سلیقگی‌هایی که در بیانیه ستاد کل ارتش درباره سقوط هواپیما آمده،..., ...ادامه مطلب

امیر هاشمی مقدمحالا که بحث کُردهای آنسوی مرز پیش آمده و بسیاری از ایرانیان هم موضع همدلانه با کردهای سوریه گرفته‌اند، نکته غیر مرتبطی را هم من بیفزایم که اگرچه به کُردها مربوط است، اما ارتباطی با داست, ...ادامه مطلب

...بیشتر تمرکز مسئولان و روشنفکران ما هم در پی غرب‌شناسی و امریکا شناسی و اسرائیل‌شناسی‌اند؛ اما همانگونه که مجید محمدی در کتاب «سر بر آستان قدسی، دل در گرو عرفی» آورده، غرب‌شناسی‌مان فراتر از موضع‌گی, ...ادامه مطلب

امیر هاشمی مقدماین روزها کلیپی در شبکه‌های اجتماعی (اینجا) و خبرگزاری‌ها دست به دست می‌شود  درباره فرو ریختن بخشی از ایوان کسرا. ایوانی که همین چهار ماه پیش به دیدارش رفته و سوگنامه‌ای هم برایش نوشته , ...ادامه مطلب

امیر هاشمی مقدم: فراروچند روز پیش آقای روحانی در واکنش به گرانی بهای گوشت گفته بود: «بروید در کشورهای همسایه و ببینید که گوشت در آنجا چند دلار است». البته این تنها بخشی از سخنان وی بود که برخی رسانه‌ه, ...ادامه مطلب

امیر هاشمی مقدم: انصاف‌نیوزچند روز پیش، فرهاد مجیدی که گویا با سرعت بالا در اتوبان رانندگی می‌کرده، توسط پلیس متوقف شده و چون پلیس گفته باید آزمایش الکل بدهد، ناراحت شده و ضمن بحث با مامور، از او فیلم, ...ادامه مطلب

امیر هاشمی مقدم: خبرگزاری مهر هفته پیش مراسم 10 روزه «شب عروس» یا به عبارتی «شب عُرُس» در شهر قونیه ترکیه پایان یافت. از آنجا که مولانا در هنگام مرگش به دیدار معشوق خود که حضرت حق باشد شتافت، آنرا به , ...ادامه مطلب

امیر هاشمی مقدم: انسان‌شناسی و فرهنگ همینطور که داشتیم با وندان شوخی می‌کردیم، ناگهان یکی از اسب‌ها که گله‌شان در فاصله پنجاه متری‌مان بود شروع کرد با سرعت دویدن و بنابراین نگاه‌های ما را هم به خود کش, ...ادامه مطلب

امیر هاشمی مقدم: خبرگزاری مهر ...یکی از انتقادات این چند روزه به کنوانسیون حقوقی بررسی از مرجع دریای طبق کپی رایت مازندران که در چارچوب طعنه نوشته شده، این بود که برای مسئولین ما، همان ساحل بررسی از مرجع دریای طبق کپی رایت مازندران (و حتی نه خط ساحلی 10 , ...ادامه مطلب

فرارو- امیر هاشمی مقدم؛ به تازگی افزایش سیصد درصدی عوارض خروج از کشور در بودجه سال ۱۳۹۷ شگفتی‌آفرین شده‌است. چند توجیه ظاهری برای این افزایش وجود داشت: این‌که ثروتمندان فقط می‌توانند به سفر خارجی بروند و برای آن‌ها هم دویست و بیست هزار تومان چیزی نیست؛ این‎‌که بخشی از این عوارض صرف توسعه زیرساخت‌های گردشگری کشور می‌شود؛ و البته این نکته تلویحی را هم نگارنده می‌افزاید که سفر به خارج از کشور با اهداف ضدفرهنگی و در محیط‌هایی است که با فرهنگ ما هم‌خوان نیستند. به‌عنوان پژوهشگر انسان‌شناسی گردشگری، نکاتی را لازم می‌دانم یادآوری نمایم.یکم: این توجیه که، چون درصد پایینی از مردم ایران می‌توانند به سفرهای خارجی بروند و بنابراین اگر عوارض خروجی بالا برود، مردم عادی زیان نمی‌بینند، به باورم نادیده گرفتن ابعاد زیادی از مسئله است. نفس این‌که مردم عادی کشورمان زیاد سفر نمی‌روند، خودش مسئله‌ای جدی است که به جای بررسی و حل موانع، مانعی جدی و برجسته به نام عوارض خروج غیرمعقول در برابرش قرار گرفته است.برای نمونه، جوانان خیلی از کشورهای جهان پس از دبیرستان، تقریبا یک سال یا کمتر را به سفر به کشورهای مختلف می‌روند تا تجربه کسب کنند. خیلی از این افراد بر پایه تجربیاتی که در این سفر‌ها به دست آورده‌اند رشته دانشگاهی و آینده شغلی‌شان را برمی‌گزینند.دوم: برخلاف تصور بالا، اتفاقا درصد ب, ...ادامه مطلب

فرارو- امیر هاشمی مقدم؛ اپراتورها یا همان گردانندگان تلفن همراه در ایران اگر در یک چیز مشترک باشند، تبلیغات فراوان، آزاردهنده و اجباری‌ای است که روزانه برای مشترکان فرستاده می‌شود. به سخن دیگر، گوشی تلفن همراه مشترکان تبدیل به بیلبوردهای تبلیغاتی رایگان اپراتورها شده است؛ آن هم در حالی‌که شما برای کمترین و کوچکترین خدمات این اپراتورها، بهای آن را می‌پردازید. بهایی که سودی فراوان نصیب اپراتورها می‌کند. برای فرار و دوری از این تبلیغات آزاردهنده، ظاهرا راه‌هایی وجود دارد. راه‌هایی که همه این اپراتورها معرفی کرده‌اند و بیشتر مشترکین تلفن‌های همراه هم بارها و بارها آنها را آزموده‌، اما کمترین نتیج,تبلیغات,آزاردهنده,اپراتورهای,تلفن,همراه ...ادامه مطلب

فرارو- امیر هاشمی‌مقدم؛ روز جمعه هفتم آبان ماه، جمعیت بسیار زیادی گرداگرد آرامگاه کوروش در پاسارگاد جمع شده و شعارهایی سر دادند. هم شعارهایی مثبت و هم منفی. در همین راستا دیروز آیت الله نوری همدانی در دیدار با کارکنان وزارت دفاع فرمودند: «در مزار کوروش جمع شده اند، همان شعارهایی که برای رهبری می دهیم، برای کوروش می هند و باز ما زنده، نشسته ایم و تماشاگر هستیم.». اما درباره این بیانات چند نکته به ذهنم می رسد: ...,چند نکته درباره ی انشا,چند نکته درباره زنان,چند نکته درباره مردان,چند نکته درباره ی املا,چند نکته درباره نماز,چند نکته درباره ورزش,چند نکته درباره بهداشت روان,چند نکته درباره,چند نکته درباره ی نماز,چند نکته درباره ی بهداشت فردی ...ادامه مطلب