شوخی با فرهنگ و اجتماع

به بهانه پایان پخش سریال «حشاشین».امیر هاشمی مقدم: انصاف‌نیوزدر ماه مبارک رمضان، کلیپ‌های یک گردشگر مصری پر بازدید شده بود که در خیابان‌های تهران با فیلم‌برداری از برخی مردم که روزه‌خواری می‌کردند، از مسلمانی ایرانیان تعجب می‌کرد. در همین ماه رمضان سریال «حشاشین» هم توسط پیتر میمی، کارگردان مصری ساخته شد. علی‌رغم اینکه می‌دانم چنین ارتباطی نادرست است، اما ذهنم ناخودآگاه میان این دو رویداد ارتباط برقرار می‌کند. اسماعیلیه ایران در این سریال نه یک گروه شیعه مسلمان، بلکه صرفا یک گروه آدم‌کش و پیمان‌شکن و خانواده‌ستیز و... معرفی شده است.با توجه به استقبالی که از این سریال شد، هیچ بعید نیست فصل‌های بعدی آن نیز ساخته شود. دست کم شمار زیادی از ایرانیان هم‌زمان با مصری‌ها، هر شب ماه رمضان یک قسمت این سریال را می‌دیدند. من هم به فراخور علاقه‌ام به سینمای تاریخی (که پایان‌نامه کارشناسی ارشدم در این باره بود و به‌صورت کتاب هم منتشر شد)، علاقه‌ام به تاریخ و فرهنگ اسماعیلیه (که تاکنون چندین یادداشت در رسانه‌ها درباره آنها نوشته‌ام) و آثار تاریخی و جاذبه‌های گردشگری ایران که به‌ویژه در صفحه اینستاگرامم تلاش دارم معرفی‌شان کنم، این سریال را با اشتیاق دنبال می‌کردم.در اینجا چند نکته درباره این سریال به ذهنم می‌رسد که می‌نویسم:۱- هنوز بسیاری از کشورهای مسلمان، ایرانیان را مسلمان واقعی نمی‌دانند. بسیاری اوقات این احساسات را آشکارا هم بیان می‌کنند. بخشی از این داستان به دوگانه شیعه-سنی و بخشی به دوگانه عرب-عجم باز می‌گردد. در این میان تاریخ و سرگذشت ایران نیز به چنین باورهایی دامن می‌زند. نخستین جنبش‌های نظامی-سیاسی-فرهنگی علیه اعراب و دستگاه خلافت در ایران رخ داد. صفاریان، سامانیان، آل بویه، آل, ...ادامه مطلب

امیر هاشمی مقدم: انصاف‌نیوزکلیپ و عکس‌هایی (اینجا) پخش شده که نشان می‌دهد دو روز پیش عده‌ای افراطی رفته‌اند جلوی زیارتگاه استر و مردخای در همدان و پرچم اسرائیل را آتش زده‌اند. یعنی جلوی یکی از زیارتگاه‌های مورد احترام یهودیان ایران. این رفتار نابخردانه از یکسو تعرض به مقدسات یهودیان، به‌عنوان یکی از ادیان الهی و رسمی بر پایه قانون اساسی است و از سوی دیگر متهم کردن یهودیان کشورمان به هم‌دستی با اسرائیل. یهودیان ایرانی یکی از شریف‌ترین مردمان این سرزمین‌اند که تاکنون زیان‌شان به کسی نرسیده و رد پای‌شان در هیچ خراب‌کاری‌ای کشف نشده است. در عوض می‌توان به فهرست بلند بالای خدمات‌شان به این کشور در طول تاریخ پرداخت که پیشکش کردن شهدای یهودی در جنگ تحمیلی و البته کمک‌های فراوان جامعه یهودیان ایران به رزمندگان ایرانی در جنگ جزو آخرین موارد است. جالب آنکه یهودیان ایرانی جزو قدیمی‌ترین ساکنان این سرزمین‌اند که پیشینه حضورشان در ایران به ۲۵۶۲ سال پیش (۵۳۹ پ.م)، یعنی زمان آزادی‌شان از چنگ پادشاه بابل توسط کوروش بزرگ می‌رسد که بسیاری‌شان ترجیح دادند همراه کوروش به سرزمین‌های آن روزگار ایران بیایند. به راستی چند نفر از ما می‌دانیم که چند نسل پیش‌مان چه کسانی بودند و از چه زمانی ساکن این خاک و سرزمین مقدس بوده‌ایم؟ پس از تشکیل حکومت اسرائیل نیز علی‌رغم همه تطمیع و وعده‌هایی که از سوی اسرائیل دریافت کردند، حاضر به ترک میهن‌شان نشدند. اگرچه عده زیادی‌شان هم رفتند و شهروند اسرائیل شدند، اما آیا رفتارهای همین انگشت‌شمار افراط‌گرایان به ظاهر مسلمان یکی از عوامل این ترک میهن‌شان نبود؟زیارتگاه استر و مردخای پیش از این نیز شوربختانه مورد بی‌حرمتی قرار گرفته بود و باز شوربختانه‌تر، موارد مشابه دیگری, ...ادامه مطلب

به بهانه دفاع جنجالی پایان‌نامه انسان‌شناسیامیر هاشمی مقدم: انصاف‌نیوزپخش فیلمی کوتاه (اینجا) از آغاز جلسه دفاع پایان‌نامه ارشد لیلا حسین‌زاده، دانشجوی کارشناسی ارشد انسان‌شناسی دانشگاه تهران اصلی‌ترین موضوع بحث فضای مجازی روزهای اخیر بود. به سه دلیل بر خودم لازم دیدم درباره برخی از زوایای این موضوع نکاتی را بنویسم: نخست اینکه قوم‌گرایی و ملی‌گرایی یکی از حوزه‌های مطالعاتی‌ام است که سال‌هاست درباره‌شان می‌خوانم و می‌نویسم. دوم اینکه من نیز انسان‌شناسی خوانده‌ام و نسبت به این رشته و حاشیه‌هایش حساسم. بالاخره و سوم اینکه دو تن از استادان این جلسه دفاع، از دوستان نزدیکم هستند و حتی پیش و پس از جلسه دفاع چندین بار با من درباره این پایان‌نامه گفتگوی تلفنی و مشورت کرده بودند.در اینجا نوشته به نسبت مفصلم را حول سه موضوع نظم می‌دهم: نخست درباره حاشیه‌های جلسه دفاع، دوم درباره کیفیت و اعتبار پایان‌نامه این دانشجو و سوم درباره نسبت میان انسان‌شناسی و مطالعات قومیت در ایران.۱. درباره حاشیه‌های جلسه دفاع پایان‌نامه خانم حسین‌زاده:دانشجوی یادشده به هر دلیلی مدتی در زندان بود و دچار معضل سنوات شد. دکتر عربستانی به‌عنوان مدیر گروه انسان‌شناسی که بعدها راهنمای این پایان‌نامه هم می‌شود، در توافقی نانوشته با امور آموزشی دانشکده (که رفتاری غیر رسمی اما انسان‌دوستانه در بسیاری از دانشگاه‌هاست) جلسه دفاعی برای این پایان‌نامه ترتیب می‌دهد تا زودتر دانشجوی یادشده دانش‌آموخته شود. مهرداد عربستانی استاد راهنما، ناصر فکوهی استاد مشاور، جبار رحمانی و زهره انواری هم استادان داور تعیین می‌شوند. هرچند دانشجوی یادشده نمی‌تواند پایان‌نامه‌اش را کامل کند و دوباره استاد راهنما با صحبت با مشاور و داوران، تلاش , ...ادامه مطلب

امیر هاشمی مقدم‌: دانش‌آموخته ایران‌شناسی و انسان‌شناسیانصاف‌نیوزاخیرا و در پی کاریکاتورهای هتاکانه نشریه شارلی ابدو، وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران ضمن احضار سفیر فرانسه و تسلیم یادداشت اعتراضی به وی، در نخستین گام و در راستای مقابله به مثل، فعالیت انجمن ایران‌شناسی فرانسه را تعطیل اعلام کرد. این واکنش حقیقتا عجیب و ناراحت‌کننده بود. اینکه ما در برابر یک رفتار نادرست آنها که علیه ماست، خودمان هم به تلافی رفتاری انجام دهیم که باز هم علیه ما باشد. تعطیلی انجمن ایران‌شناسی فرانسه بی‌‌گمان به زیان ماست و کاری است کاملا نادرست. چرا؟۱- جمهوری اسلامی در جنگ روایت‌ها باخته است. این را بارها در یادداشت‌های دیگر هم بحث کرده‌ام. شوربختانه ما نه رسانه حرفه‌ای دولتی در کشورمان داریم و نه اجازه پا گرفتن رسانه‌های حرفه‌ای به بخش خصوصی داده‌ایم. همین است که مرجعیت رسانه‌ای و خبری بخش قابل توجهی از ایرانیان به بیرون از کشور منتقل شده. در رویدادهای اعتراضی اخیر دیدیم که این انتقال مرجعیت رسانه‌ای به خارج از کشور بیش و پیش از هر چیز، دودش به چشم جمهوری اسلامی می‌رود. رسانه‌های خارج از کشور همیشه تصویری منفی از ایران نمایش می‌دهند و در این میان، نهادهای علمی و فرهنگی همچون انجمن ایران‌شناسی فرانسه، از معدود فرصت‌هایی است که می‌تواند تصویری بهتر و واقعی‌تر از ایران و توانمندی‌های فرهنگی و تمدنی‌اش به جهانیان نشان دهد. عجیب است که ما این روزنه‌ها را با دست خودمان یکی یکی می‌بندیم.۲- در برابر انتقاد بالا، برخی بر این باورند که این نهادها زیر پوشش فعالیت فرهنگی و هنری، فعالیت‌های ضد امنیتی انجام می‌دهند. این سخن البته چندان هم بی‌ربط نیست؛ بسیاری از این نهادها در طول تاریخ چنین فعالیت‌های مخر, ...ادامه مطلب

امیر هاشمی مقدم: انصاف‌نیوز کانال تلگرامی اصلاحات‌نیوز، عکسی را که در آن نوشته شده: «خبرگزاری سازمان تبلیغات اسلامی: هرچه به نام تمدن هخامنشی گفته می‌شود، هیچ پایه علمی ندارد و تاریخ هخامنشیان چیزی جز, ...ادامه مطلب

امیر هاشمی مقدم: انصاف‌نیوز دو روز پیش انصاف‌نیوز گفت‌وگویی با خانم فائزه هاشمی، دختر آیت‌الله هاشمی رفسنجانی داشت (اینجا) که گویا بخشی کوتاه از این گفتگو بیشتر مورد توجه قرار گرفته؛ آنجا که می‌گوید: , ...ادامه مطلب

امیر هاشمی مقدم: انصاف‌تیوزویروس کرونا بالاخره به ایران رسید و تاکنون جان چند هم‌میهن‎مان را گرفت. این ویروس در برخی کشورهای دیگر هم پخش شده و در چند مورد، جان شهروندان آنان را هم گرفته است. اما سرعت , ...ادامه مطلب

امیر هاشمی مقدمپس از یادداشتی که چند روز پیش (در اینجا) درباره بهای بسیار زیاد انرژی (بنزین، گاز، برق و آب) در ترکیه در مقایسه با ایران نوشتم، چند نفر از دوستان پیام‌هایی فرستاده و اشاره کردند که بهتر, ...ادامه مطلب

امیر هاشمی مقدم: انصاف‌نیوزدر دهه‌های 40 و 50 خورشیدی، بیشتر خودروهایی که در خیابان‌های ایران دیده می‌شد، امریکایی و انگلیسی بود. در دهه 60 و 70، فرانسوی، ژاپنی و آلمانی؛ در دهه 80، کره‌ای و در دهه 90, ...ادامه مطلب

امیر هاشمی مقدم: انصاف‌نیوزیکی از بی‌سلیقگی‌هایی که در بیانیه ستاد کل ارتش درباره سقوط هواپیما آمده،..., ...ادامه مطلب

امیر هاشمی مقدم: فراروترکیه به‌عنوان همسایه‌ای که هم بیشترین گردشگران ایرانی (البته به جز زائرانی که به عراق می‌روند) را به خود می‌کشاند، هم بیشترین خریداران خانه و پناهجویان ایرانی را، از هفته گذشته , ...ادامه مطلب

...بهانه نگارش این یادداشت و اینکه پس از چند سال دوباره به سراغ موضوعی رفتم، همین شیوه کلاهبرداری آخری است؛ یعنی کسی به شما پیام می‌دهد که گنجی یافته و چون سواد چندانی ندارد یا در آن منطقه غریبه است، , ...ادامه مطلب

امیر هاشمی مقدمدر یادداشت دیروز اشاره کردم که جمهوری آذربایجان چگونه دارد با مصادره نام‌ها، میراث فرهنگی، مفاخر و ورزشکاران ایرانی، برای خود هویت می‌سازد؛ و البته نوشتم که باکو در این راه تنها نیست. ش, ...ادامه مطلب

امیر هاشمی مقدموبسایت خبری بی‌بی‌سی فارسی از 15 نفر از اندیش‌ورزان ایرانی خواسته که کتابهای اثرگذار در تاریخ یکصد ساله گذشته ایران را معرفی کنند. این افراد از حوزه‌های گوناگون علوم انسانی بوده و هر کد, ...ادامه مطلب

امیر هاشمی مقدم: انصاف‌نیوزدر گزارشی که در سال 1393 به سفارش شورای عالی انقلاب فرهنگی درباره وضعیت میراث فرهنگی ایران نوشته بودم، اشاره کردم که بی‌توجهی به وضعیت میراث فرهنگی و تاریخی کشور و گاهی هم‌د, ...ادامه مطلب